Page 14 - Bolu Belediyesi İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı 2024-2025

1.4. İç Kontrolün Bileşenleri

İç kontrol beş bileşenden oluşur daha iyi anlayabilmek için ayrı ayrı anlatılsa da aslında idarenin
faaliyetlerinde bir arada bulunurlar.

1.4.1. Kontrol Ortamı
Kontrol ortamı genel bir çerçeve olup, kişisel ve mesleki dürüstlük, yönetim ve personelin etik
değerleri, iç kontrole yönelik destekleyici tutum, mesleki yeterlilik, organizasyonel yapı, insan
kaynakları politikaları ve uygulamaları ile yönetim felsefesi ve iş yapma tarzına ilişkin hususları
kapsar.’ (İç Kontrol Standartları Tebliği)

İç kontrolün temel unsuru olarak kabul edilir. Hatta temel kavramı bile yeterli olmayabilir. Binanın
temeli ancak fiziki olarak etkiler, kontrol ortamı ise içinde yaşanılan hava gibi sürekli kurumu etkiler.
Kontrol ortamı sağlıksız olduğu takdirde diğer unsurlar da gelişme sağlanama

1.4.2. Risk Değerlendirme
‘Risk değerlendirme, idarenin hedeflerinin gerçekleşmesini engelleyecek risklerin tanımlanması,
analiz edilmesi ve gerekli önlemlerin belirlenmesi sürecidir.’ (Tebliğ)

Risk iç kontrol sisteminin temel kavramlarından biridir. Kontroller risklere göre belirleneceğinden
risklerin doğru tespit edilmesi gerekir.

1.4.3. Kontrol Faaliyetleri
‘Kontrol faaliyetleri, idarenin hedeflerinin gerçekleştirilmesini sağlamak ve belirlenen riskleri
yönetmek amacıyla oluşturulan politika ve prosedürlerdir.’ (Tebliğ)

Risk değerlendirme faaliyeti ile belirlenen riskleri kurumun risk toleransına göre azaltmak için
kontroller belirlenir ve uygulanır. Kontroller risklerle olan zamansal durumlarına göre üç kategoriye
ayrılır. Önleyici kontroller, tespit edici kontroller ve telafi edici kontroller.

Önleyici kontroller; riskler oluşmadan, riskler daha oluşmadan gerçekleşme olasılığını azaltmak için
yapılan kontrollerdir. Görevler ayrılığı uygulaması buna örnektir.

Tespit edici kontroller; risklerin gerçekleştiğini tespit
etmek için kullanılırlar. Risklerin gerçekleştiğinin bir an
önce idare tarafından bilinmesi riskin etkini
azaltabileceğinden önemlidir. Kasa sayımları buna
örnektir.

Düzeltici kontroller; Gerçekleşen risklerin sonuçlarını
etkisini gidermeye veya azaltmaya yönelik kontrollerdir.
Garanti süresi uygulaması buna örnektir.

Bunların dışında kontrolün yönetim kontrolleri olarak tanımlanan kontroller vardır. Yönetim
kontrolleri; hedeflere ulaşılmasına yönelik yön ve rehberlik sağlayan kontrollerdir. İnsanları motive
etmek ve bir amaca yönlendirmek davranış şeklini belirlemek gibi için yapılan pozitif uygulamalardır.
Etik kodlar, mevzuat, çok özel bir konuda verilen personel eğitimleri buna örnektir.

6